Ulica Marszałkowska w Zawierciu

---

Historia

Ulica, o której mowa, kształtowała się jeszcze przed wybuchem I wojny światowej, a ślady jej obecności można znaleźć na jednym z najwcześniejszych planów geometrycznych Zawiercia, datowanym na 1909 rok. Prowadzona na wzór ulicy Długiej w Gdańsku, pierwotnie nosiła nazwę Dworcowa, co było bezpośrednim odniesieniem do pobliskiego dworca kolejowego. W roku 1880 zbudowano przy niej synagogę, a w jej obrębie funkcjonował również dom kahalny. W 1904 roku, wraz z powstaniem placu targowego, ulica stała się jego naturalnym przedłużeniem.

Gdy ulicy nadano nazwę Marszałkowska, krzyżowała się ona z ulicą Hożą, co stanowi jedyny taki przypadek w Polsce, identyczny z układem w Warszawie. Przed II wojną światową Marszałkowska była miejscem, gdzie koncentrowała się społeczność żydowska, która osiedliła się w Zawierciu na początku XX wieku. 26 lipca 1921 roku Rada Miejska wydała uchwałę, która zmierzała do ułożenia chodników oraz płyt betonowych na tej ulicy. Do roku 1925 ulica zyskała miano dzielnicy handlowej, czego efektem była jej zabudowa oraz układ, sprzyjające działalności gospodarczej. Na Marszałkowskiej funkcjonowało wiele sklepów, w tym herbaciarnie, cukiernie oraz sklepy kolonialne; znajdowały się tu także szkoła oraz biblioteka.

W 1932 roku ulica Marszałkowska stała się pierwszą w Zawierciu, która została podłączona do sieci wodociągowej. Niestety, po rozpoczęciu II wojny światowej nastąpiła zmiana nazwy na Alte Markt-Straße. W latach 1941–1943 Marszałkowska była granicą zawierciańskiego getta, co spowodowało, że handel na ulicy praktycznie zanikł, a żydowskie sklepy oraz synagoga zostały zamknięte.

Po wojnie, miejsce dawnych sklepów żydowskich zajęły sklepy państwowe, a Marszałkowska stała się głównym punktem handlowym w Zawierciu. Końcem lat 40. z krótkotrwałym sukcesem powstał pawilon handlowy, który skupiał jedenaście sklepów, jednak wkrótce został zburzony. W 1952 roku zmieniono nazwę ulicy na Teodora Duracza. Do 1970 roku była to najbardziej ruchliwa ulica w Zawierciu, aż do momentu, gdy na wysokości ulicy zamontowano wiadukt, co znacznie ograniczyło zainteresowanie klientów. W 1990 roku nazwę przywrócono do pierwotnej — Marszałkowska, a dzięki prywatnym przedsiębiorstwom znów nastąpiło ożywienie handlowe oraz remonty budynków.

Jednak na początku XXI wieku zauważono proces spadku znaczenia ulicy Marszałkowskiej; wiele sklepów zostało zamkniętych w wyniku rosnącej liczby supermarketów w Zawierciu oraz niepokojącego wzrostu przestępczości w okolicy. O ulicy Marszałkowskiej napisała rozdział w swojej książce „Ziemia jałowa” Magdalena Okraska, opisując ją jako przestrzeń wyniszczoną i nielubianą przez mieszkańców Zawiercia.

Zabytki

Ulica Marszałkowska w Zawierciu jest niezwykle interesującym miejscem, gdzie można podziwiać różne zabytki architektoniczne. Warto zaznaczyć, że w gminnej ewidencji zabytków zarejestrowane są obiekty o dużym znaczeniu historycznym.

• budynek mieszkalno-usługowy znajdujący się pod adresem ul. Marszałkowska 29,
• budynek mieszkalno-usługowy z numerem ul. Marszałkowska 31,
• synagoga usytuowana przy ul. Marszałkowskiej 41.

---

Oceń: Ulica Marszałkowska w Zawierciu

---