Edward Kołacz

---

Życiorys

Pochodził z rodziny robotniczej, a jego rodzice zdecydowali o skierowaniu go na naukę zawodu szewca, gdy miał czternaście lat. Po zdobyciu umiejętności szewskich, postanowił otworzyć własny warsztat, jednak jego życie zmieniło się po 1945 roku, kiedy to przeniósł się do Szczecina.

W tym okresie przeszedł przez niezwykle trudne chwile związane z ciężką chorobą, kiedy został hospitalizowany w stan krytyczny oraz przeszedł operację żołądka wraz z zapaleniem otrzewnej. Te problemy zdrowotne uniemożliwiły mu powrót do pracy jako szewc, co prowadziło do załamania i utraty wiary w przyszłość.

Aby odreagować swoje emocje, w wieku pięćdziesięciu jeden lat, zaczął rzeźbić swoje pierwsze figurki, używając jedynie szewskiego noża. Wysoką wartość jego prac dostrzegł syn Jerzy, który był artystą malarzem i postanowił wypromować ojca jako nieprofesjonalnego rzeźbiarza.

W 1971 roku doceniono jego talent, przyznając mu Nagrodę Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie za wybitne osiągnięcia w zakresie kultury województwa szczecińskiego. Jeszcze większe wyróżnienia przyszły w 1975 roku, kiedy to został uhonorowany Gryfem Szczecińskim, a w 1977 roku Nagrodą im. Oskara Kolberga za osiągnięcia w dziedzinie rzeźby. Dodatkowo, w 1976 roku zdobył II nagrodę na konkursie poświęconym Sienkiewiczowi i bohaterom jego utworów, za wykuwaną wówczas postać Zagłoby.

Jego prace były prezentowane na wielu wystawach, w tym na I Triennale Plastyki Nieprofesjonalnej odbywającym się w Krakowie, Szczecinie i Warszawie w 1974 roku oraz na wystawach sztuki ludowej w Warszawie (1967, 1968, 1977), Lublinie (1968), Płocku (1976), Siedlcach i Woli Okrzejskiej (1976), Paczkowie (1971) oraz Toruń (1976).

Oprócz tego miał również wystawy indywidualne w Szczecinie i Warszawie, a także w Niemczech, gdzie zwrócono uwagę na podobieństwa jego dzieł do rzeźb Ernsta Barlacha. Współpracował ze swoim synem, wystawiając wspólnie w Szczecinie (1967, 1970), Sztokholmie (1975), Ottawie i Toronto (1980-1981). Warto również dodać, że miał ścisłą współpracę z Desą.

Sztuka

Inspiracją dla twórczości Kołacza były dzieła wielu uznanych artystów, w tym Pieter Brueghel, Wit Stwosz oraz Tadeusz Makowski. Jego rzeźby nie tylko odzwierciedlają talent artystyczny, ale również głęboko zakorzenioną wrażliwość na temat godności ludzkiej. W szczególności stawiał on na ekspresję godności macierzyństwa oraz starości. Starość w jego interpretacji to nie tylko wiek, ale również bogactwo doświadczeń, które gromadzi się przez całe życie. Jest to także proces, w którym ujawniają się naturalne nieuchronności.

Kołacz tworzył rzeźby przedstawiające nie tylko osoby starsze i matki, ale również postacie z ludowego świata, takie jak dziadowie proszalni, komornicy oraz chłopi, których miał okazję obserwować w Białym Borze, gdzie często przebywał. Tematyka sakralna była dla niego mniej istotna, choć i w tym obszarze stworzył kilka prac.

Artysta postrzegał piękno jako harmonię i dojrzałość. Interesowały go spracowane dłonie, zmarszczone twarze staruszków oraz postacie, które przeszły przez wiele życiowych doświadczeń. Kołacz unikał wybujałej dekoracyjności i polichromii. Zamiast tego, koncentrował się na formie, kształcie oraz naturalnych walorach drewna, zwracając szczególną uwagę na rysunek słoi, sęków, a także na wybarwienie materiału, obecność kory czy hub. W swoich rzeźbach drewno jedynie nasączał oliwą i pokostem, co pozwalało mu podkreślić jego naturalne piękno. Jak sam mówił: (Jak patrzę na swoje rzeźby, to mi się nieraz bardziej podoba samo drewno, niż to co przedstawia).

W swoich wyborach materiałowych, artysta preferował gatunki takie jak orzech i głóg, co dodatkowo wzbogacało jego dzieła i nadawało im unikalny charakter.

---

Oceń: Edward Kołacz

---