Józef Wieczorek, znany również pod pseudonimem Ryszard, był postacią niezwykle istotną w polskiej historii politycznej. Urodził się 10 września 1893 roku w Zawierciu, a jego życie zakończyło się tragicznie 7 lipca 1944 roku w obozie KL Auschwitz.
Wieczorek był działaczem komunistycznym oraz powstańcem śląskim, co podkreśla jego zaangażowanie w walkę o prawa robotników i poprawę warunków życia na Górnym Śląsku. Pełnił również funkcję posła na Sejm Śląski w drugiej kadencji, co świadczy o jego aktywnym udziale w życiu politycznym regionu.
Warto zaznaczyć, że był współzałożycielem Polskiej Partii Robotniczej, organizacji, która miała kluczowe znaczenie w kształtowaniu ruchu lewicowego w Polsce w tamtych czasach.
Życiorys
„Józef Wieczorek przyszedł na świat w robotniczej rodzinie związanej z miejscowością Świętochłowice- Lipiny, jako syn Marcina i Franciszki z Knapików. W okresie dzieciństwa mieszkał w Lipinach. W wieku 14 lat rozpoczął pracę jako górnik w kopalni „Giesche”, obecnie znanej jako kopalnia „Wieczorek”, i osiedlił się w Giszowcu, przy ulicy Schwendestrasse 6 (dzisiejsza ul. Barbórki).
Był jednym z organizatorów rewolucyjnego ruchu robotniczego i w 1918 roku stał się członkiem „Spartakusa”; w tym czasie również przystąpił do Komunistycznej Partii Niemiec (KPD). Wieczorek aktywnie kierował robotniczymi strajkami na Górnym Śląsku, zyskując status jednego z prominentnych działaczy komunistycznych w regionie. Uczestniczył również w III powstaniu śląskim oraz odgrywał kluczową rolę w tworzeniu Komunistycznej Partii Górnego Śląska. To pod jego przewodnictwem w październiku 1923 powstał Centralny Komitet Akcji Górnego Śląska, zwany tzw. Komitetem 21, aby zrzeszać przedstawicieli rad zakładowych.
11 maja 1930 roku, w okręgu katowickim, został wybrany posłem do Sejmu Śląskiego II kadencji. Po rozwiązaniu Sejmu, w listopadzie 1930 roku, został aresztowany przez policję i skazany przez sąd na dwa lata pozbawienia wolności. W wyniku jego ucieczki, znalazł się najpierw w Niemczech, a później w ZSRR. W 1934 roku powrócił do Polski, gdzie również został aresztowany i osadzony w więzieniu, z którego zwolniono go w maju 1939 roku.
W okresie jesiennym 1939 roku ponownie przybył do ZSRR. W 1941 roku, jako członek Grupy Inicjatywnej PPR, został skierowany do szkoły partyjnej przy Komitecie Wykonawczym Kominternu w Puszkinie, niedaleko Moskwy. W nocy z 20 na 21 maja 1942 roku przerzucono go z powrotem do kraju, gdzie dołączył do KC PPR, współorganizując Śląski Obwód PPR.
W lipcu 1943 roku, podczas próby przekroczenia granicy między Generalnym Gubernatorstwem a III Rzeszą, został aresztowany w Trzebini przez niemieckie służby. Rok później poniósł śmierć w niemieckim obozie koncentracyjnym KL Auschwitz. Pośmiertnie, 3 stycznia 1947 roku, został odznaczony Orderem Krzyża Grunwaldu II klasy.
Upamiętnienie
Na katowickim osiedlu Nikiszowiec znajduje się tablica upamiętniająca Józefa Wieczorka, co świadczy o jego znaczeniu w historii regionu.
Z dniem 1 października 1946 roku kopalnia „Wieczorek” otrzymała nazwisko tego wybitnego polityka, a jej historia jest integralną częścią przemysłowego dziedzictwa Katowic.
W 1947 roku odsłonięto Pomnik Józefa Wieczorka w Katowicach, który w 2010 roku przeszedł modernizację, co zwiększyło jego znaczenie oraz estetykę.
Na długoletnie osiągnięcia Wieczorka zwrócono uwagę także 4 października 1973 roku, kiedy to Minister Obrony Narodowej postanowił nadać 15 pułkowi czołgów średnich w Gliwicach imię Józefa Wieczorka. To wyróżnienie jest świadectwem jego roli w historii Polski.
Warto jednak zaznaczyć, że w wyniku dekomunizacji, 19 lutego 2018 roku, ulica Józefa Wieczorka w Gliwicach została przemianowana na ulicę o. J. Siemińskiego, co jest przykładem zmieniającej się percepcji historycznych postaci.
Przypisy
- Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 1: Górny Śląsk, Łódź 2022, s. 131.
- Leszkowicz 2022, s. 749.
- Zarządzenie zastępcze nr NPII.4131.4.18.2018 Wojewody Śląskiego. Dziennik urzędowy, 19.02.2018 r. [dostęp 26.09.2018 r.]
- Małgorzata Szejnert: Czarny ogród. Wyd. pierwsze. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2007 r., s. 547. ISBN 978-83-240-0896-4.
- Joanna Tofilska: Katowice Nikiszowiec: miejsce, ludzie, historia. Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2007 r., s. 147–148. ISBN 978-83-87727-68-0.
- Jan Kantyka: Józef Wieczorek. Katowice: Katowickie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, 1985 r., seria: Sylwetki Działaczy Śląskich.
- Śląskie portrety. Katowice: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985 r.
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Aleksander Pudło | Czesław Kawecki | Ryszard Strzelecki-Gomułka | Maria Gajecka-Bożek | Marian Stańczyk | Leszek Wierzchowski | Barbara Tumułka | Bogusław Utracki | Janusz Regulski | Władysław Domagała | Stanisław Rok | Roman Flak | Bogusław Ziętek | Marian Polewczak | Leon Brudziński | Feliks Gawroński | Józefa Szykowna | Stanisław Kleszcz | Andrzej Witkowski (działacz) | Antoni KaziorOceń: Józef Wieczorek (polityk)